کد مطلب:24649 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:17

گنجینه پرسمان » اخلاق و عرفان

ماهيّت خودخواهي چيست و آدم خودخواه كيست؟

يكي از الطاف خداوند در آفرينش انسان اين است كه آدمي را با خويش مهربان نموده است وگرنه از ضرر و زيان خويش جلوگيري نكرده و به حفظ خويش نمي پرداخت. به زور اين احساس به صورت جلب منفعت و دفع ضرر است; امّا از آنجا كه انسان برآورنده همه نيازهاي خويش نيست و ناچار با جامعه پيوند مي خورد. اين پيوند، رعايت حقوقي را الزامي مي كند. او از همان ابتدا به مادر خويش مديون است كه به قول قرآن او را حمل مي كند و شير مي دهد، تا به پاي ايستد و همين طور به ديگر اعظاي خانواده. بنابراين، انسان به طور قهري نمي تواند خودخواه به معناي اوّل نباشد; ولي به معناي دوم كه همه چيز را براي خود بخواهد و هيچ وظيفه اي را تحمّل نكند، تجسّم انسان خودخواه مذموم است. عجب و تكبّر در چنين مواضعي معني مي يابد. تبلور اين شخص در آينه اين آيه ديده مي شود: «افرايت من اتخذ اله هواه(1); آيا ديدي كسي را كه هوس خويش را خداي خويش گرفت؟» چنين موجودي قطعاً مطرود و ذليل خواهد بود; مگر آنكه به حقوق ديگران نيز توجّه داشته باشد و قدمي براي ديگران بردارد.

(بخش پاسخ به سؤالات )

ـــــــــــــــــــــ
1 - سوره جاثيه، آيه 23.

ـ1989ـ